Động kinh ở trẻ em là một rối loạn thần kinh phổ biến ảnh hưởng đến hàng triệu trẻ em trên toàn thế giới. Đây là một tình trạng xảy ra khi có sự rối loạn bất thường trong hoạt động điện não bộ, dẫn đến các cơn co giật hoặc biểu hiện khác. Việc hiểu rõ về động kinh ở trẻ em giúp phụ huynh kịp thời phát hiện và hỗ trợ trẻ đúng cách. Các phụ huynh hãy cùng Phòng khám Sản – Nhi 18 Starlake tìm hiểu về bệnh động kinh ở trẻ em trong bài viết dưới đây nhé!
Động Kinh Ở Trẻ Em Là Gì?
Động kinh là một rối loạn não bộ, đặc trưng bởi các cơn co giật tái diễn hoặc các rối loạn hành vi, cảm xúc do hoạt động điện bất thường trong não. Động kinh ở trẻ em có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi và có nhiều dạng khác nhau, gồm:
- Cơn co giật: Là biểu hiện động kinh ở trẻ em phổ biến nhất, bao gồm: các chuyển động cơ không kiểm soát, mất ý thức hoặc thay đổi cảm giác.
- Tỷ lệ mắc bệnh: Theo thống kê, động kinh ảnh hưởng khoảng 1-2% trẻ em toàn cầu.
Dấu Hiệu Bệnh Động Kinh Ở Trẻ Em
Triệu chứng của bệnh động kinh ở trẻ em thường xuất hiện đột ngột và rất đa dạng, có thể bao gồm các rối loạn vận động như co giật, co cứng cơ, hoặc mất trương lực cơ thể. Các dấu hiệu khác có thể là cảm giác đánh trống ngực, tăng tiết nước bọt, tiểu không tự chủ… Thêm vào đó, trẻ cũng có thể gặp phải các triệu chứng rối loạn cảm giác như cảm giác kim châm, kiến bò, hoặc những cảm giác bất thường như có luồng điện chạy qua người, chóng mặt, ù tai, nhìn mờ… Một số trẻ có thể xuất hiện rối loạn tâm thần như sợ hãi, lo âu, ảo giác, trí nhớ kém, hay thậm chí thay đổi hành vi và phát triển tinh thần chậm. Các dấu hiệu này có thể khác nhau tùy vào từng trẻ, ví dụ như:
Triệu Chứng Cơn Động Kinh Cục Bộ
- Cơn cục bộ đơn giản vận động: Đây là dạng động kinh ở trẻ em mà trẻ không mất ý thức, nhưng có thể gặp phải các triệu chứng như co giật ở các bộ phận cơ thể như ngón tay, ngón chân, mặt hoặc một bên người. Một số trẻ có thể gặp tình trạng mất khả năng phát âm, khiến trẻ không thể nói được. Trong một số trường hợp, trẻ có thể thực hiện những động tác tự động như quay đầu hoặc giơ tay mà không kiểm soát được, như thể đang nhìn vào nắm tay của mình.
- Cơn cục bộ đơn giản giác quan: Đây là tình trạng rối loạn cảm giác mà trẻ vẫn tỉnh táo. Các cảm giác bất thường có thể là kim châm, kiến bò, hoặc cảm giác bị điện giật ở một phần cơ thể. Trẻ có thể nhìn thấy các điểm sáng, tia sáng, hình ngôi sao hoặc tạm thời mất khả năng nhìn. Ngoài ra, trẻ có thể nghe thấy tiếng huýt sáo, âm thanh ù ù trong tai, hoặc ngửi thấy mùi lạ. Trẻ cũng có thể cảm thấy quay cuồng, chóng mặt, như sắp ngã, hoặc có cảm giác vị đắng, chua trong miệng.
- Cơn cục bộ đơn giản với triệu chứng thực vật: Trẻ có thể xuất hiện các triệu chứng như tăng tiết nước bọt, buồn nôn, khó thở, đánh trống ngực, da xanh tái, tiểu không tự chủ, hoặc có dấu hiệu xung huyết.
- Cơn cục bộ đơn giản với triệu chứng tâm thần: Trong trường hợp này, trẻ có thể bị mất khả năng nói chuyện, hoặc có thể nói ngọng. Trẻ có thể cảm thấy lo âu, sợ hãi, khó chịu, hoặc thậm chí có cảm giác đói hoặc khát mà không thể kiểm soát.
- Cơn cục bộ phức tạp: Đây là dạng động kinh phức tạp, trong đó trẻ sẽ mất ý thức ngay từ đầu cơn và thực hiện các hành động tự động như ngoạm miệng, liếm, nuốt, nhai. Trẻ cũng có thể thực hiện những động tác như gãi, cọ xát tay, cài cúc áo, cởi cúc áo, cầm nắm đồ vật, hoặc di chuyển, sắp xếp các vật dụng một cách không kiểm soát. Trẻ cũng có thể phát ra âm thanh không rõ ràng, hoặc nói một từ hoặc một đoạn ngắn không có ý nghĩa.
Những triệu chứng này rất quan trọng để nhận diện và phân loại các dạng động kinh ở trẻ em, giúp bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.
Triệu Chứng Cơn Động Kinh Toàn Thể
Động kinh toàn thể ở trẻ em là tình trạng mà toàn bộ não bị ảnh hưởng, gây ra mất ý thức và có thể kèm theo nhiều triệu chứng khác nhau. Các cơn động kinh toàn thể có thể bao gồm những dấu hiệu sau:
- Cơn vắng ý thức: Đây là những cơn mất ý thức ngắn, thường kéo dài vài giây. Trong lúc này, trẻ có thể nhìn xa xăm, mắt mơ màng, không phản ứng với những gì xung quanh và các hoạt động đang làm bị gián đoạn. Cơn vắng ý thức có thể đi kèm với những triệu chứng như co giật nhẹ ở miệng, cơ mí mắt, hoặc mất trương lực tư thế (trẻ có thể gập thân và đầu), hoặc tăng trương lực (như đảo ngược nhãn cầu, ngửa đầu và ưỡn người ra sau). Một số trẻ có thể lặp lại các động tác tự động hoặc gặp phải các vấn đề về thần kinh thực vật, như rối loạn tuần hoàn, giãn đồng tử, thay đổi nhịp thở, hoặc tè dầm.
- Cơn giật cơ: Đây là những cơn giật cơ ngắn và mạnh, khiến trẻ có thể bị ngã mà không kèm theo mất ý thức. Cơn giật cơ có thể xuất hiện đột ngột và khiến cơ thể của trẻ không thể kiểm soát được trong vài giây.
- Cơn co giật: Trong trường hợp này, trẻ sẽ trải qua những cơn co giật toàn thân với sự co cứng hai bên cơ thể, kéo dài từ vài giây đến vài phút. Cơn co giật này thường xảy ra khi trẻ bị sốt cao và có thể có các dấu hiệu như thở dốc, giảm sự tỉnh táo, và mất trương lực cơ thể.
- Cơn tăng trương lực: Đây là tình trạng co cứng cơ mà không kèm theo tình trạng rung cơ, kéo dài từ vài giây đến một phút. Cơn tăng trương lực này có thể đi kèm với rối loạn thần kinh thực vật, bao gồm những triệu chứng như thay đổi nhịp tim, tăng huyết áp, và rối loạn hô hấp.
- Cơn mất trương lực: Cơn này đặc trưng bởi sự mất hoặc giảm trương lực cơ thể, dẫn đến hiện tượng gục đầu hoặc cúi người ra trước nếu thời gian diễn ra ngắn. Nếu cơn mất trương lực kéo dài lâu hơn, trẻ có thể ngã xuống đất trong tình trạng cơ thể hoàn toàn mềm nhũn, không thể đứng dậy.
- Cơn co cứng – co giật (cơn lớn): Đây là dạng cơn động kinh nghiêm trọng, bắt đầu bằng việc trẻ mất ý thức hoàn toàn. Sau đó, cơ thể của trẻ sẽ co cứng rồi giảm dần, kèm theo các triệu chứng thần kinh thực vật như huyết áp tăng, nhịp tim nhanh, đỏ mặt, giãn đồng tử, và có thể cắn phải lưỡi. Tiếp theo, cơn co giật sẽ xảy ra mạnh mẽ ở cả hai bên cơ thể, có thể gây ngừng hô hấp. Sau cơn co giật, trẻ sẽ ở trạng thái bất động, giảm ý thức, giảm cơ lực, giãn cơ hoàn toàn, thở hổn hển, và có thể bị đau nhức cơ thể và đau đầu. Cơn này có thể kéo dài từ vài phút đến vài giờ trước khi trẻ tỉnh lại, với ý thức dần được cải thiện.
Nguyên Nhân Gây Động Kinh Ở Trẻ Em
Động kinh ở trẻ em xảy ra khi có sự mất kiểm soát trong hoạt động điện của não bộ. Những tín hiệu điện giữa các tế bào não giúp các tế bào giao tiếp với nhau. Tuy nhiên, đôi khi hoạt động điện này trở nên bất thường, gây ra sự thay đổi tạm thời trong việc truyền tải thông điệp giữa các tế bào. Khi các tế bào não có thể phục hồi và truyền tải thông điệp chính xác, các triệu chứng của cơn động kinh ở trẻ em cũng sẽ giảm dần. Một số nguyên nhân phổ biến dẫn đến động kinh ở trẻ em bao gồm:
- Biến chứng trong quá trình sinh: Chấn thương trong lúc sinh có thể là nguyên nhân dẫn đến động kinh.
- Rối loạn trong quá trình hình thành não bộ: Những bất thường trong sự phát triển não trước khi sinh có thể gây ra động kinh.
- Nhiễm trùng: Các bệnh lý như viêm não, viêm màng não có thể gây động kinh ở trẻ.
- Di truyền: Sự thay đổi di truyền bẩm sinh có thể tạo ra khuynh hướng bị động kinh ở trẻ.
- Chấn thương đầu: Các tổn thương não hoặc đầu do tai nạn hoặc va đập cũng có thể là nguyên nhân.
- Bệnh lý liên quan đến não: Đột quỵ, khối u não, não úng thủy hoặc sốt cao có thể dẫn đến động kinh.
Trong một số trường hợp, không thể xác định được nguyên nhân cụ thể gây bênh động kinh ở trẻ em. Nhưng, động kinh ở trẻ em cũng có thể xảy ra ngẫu nhiên hoặc không thường xuyên. Trẻ có nguy cơ cao bị động kinh nếu trong gia đình có người mắc bệnh này, từng trải qua nhiễm trùng não, hoặc từng bị chấn thương sọ não.
Biến Chứng Của Động Kinh Ở Trẻ Em
Động kinh ở trẻ em không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn tác động đến tinh thần của trẻ. Một số biến chứng thường gặp mà trẻ có thể gặp phải gồm:
- Chấn thương vật lý: Những cơn động kinh, đặc biệt là khi trẻ ngã hoặc mất ý thức, có thể gây ra các chấn thương nghiêm trọng.
- Rối loạn giấc ngủ: Trẻ bị động kinh thường gặp khó khăn trong việc ngủ ngon và đủ giấc.
- Vấn đề về tâm lý: Trẻ có thể gặp phải những vấn đề như lo âu, trầm cảm, thiếu tự tin, hoặc cảm giác bị tách biệt.
- Khuyết tật trí tuệ: Cơn động kinh kéo dài có thể ảnh hưởng đến sự phát triển trí tuệ của trẻ.
- Co giật liên tục: Tình trạng co giật không ngừng có thể khiến trẻ không thể phục hồi giữa các cơn động kinh, gây tổn thương não bộ.
- Tình trạng nguy hiểm: Cơn động kinh có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng như tử vong nếu không được xử lý kịp thời.
Cách Chẩn Đoán Động Kinh Ở Trẻ Em
Để chẩn đoán động kinh ở trẻ em, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra lâm sàng và các xét nghiệm cận lâm sàng nhằm xác định nguyên nhân và mức độ bệnh. Quá trình chẩn đoán bao gồm:
- Khám sức khỏe tổng quát: Bác sĩ sẽ kiểm tra các chỉ số sinh tồn của trẻ, đồng thời thu thập thông tin về triệu chứng và tiền sử bệnh lý của trẻ.
- Khám thần kinh: Các bài kiểm tra sẽ được thực hiện để đánh giá hoạt động của hệ thần kinh và não bộ của trẻ.
- Xét nghiệm máu: Kiểm tra máu giúp phát hiện những bệnh lý tiềm ẩn có thể gây ra động kinh.
- Chẩn đoán hình ảnh: Các kỹ thuật như MRI và CT có thể được chỉ định để đánh giá cấu trúc và chức năng não của trẻ.
- Điện não đồ (EEG): Đây là một phương pháp không gây đau giúp ghi lại hoạt động điện trong não của trẻ, giúp bác sĩ đánh giá tình trạng động kinh.
Chẩn đoán động kinh có thể mất nhiều thời gian, và quá trình xác định nguyên nhân không phải lúc nào cũng đơn giản.
Cách Điều Trị Động Kinh Ở Trẻ Em
Điều trị động kinh ở trẻ em phụ thuộc vào mức độ và kiểu động kinh mà trẻ gặp phải. Các phương pháp điều trị tình trạng động kinh ở trẻ em bao gồm:
- Dùng thuốc chống co giật: Các loại thuốc này giúp kiểm soát tần suất và mức độ co giật, giảm thiểu các triệu chứng của bệnh động kinh bằng cách can thiệp vào sự bất thường của hoạt động điện não. Việc sử dụng thuốc phải tuân theo chỉ định của bác sĩ.
- Phẫu thuật: Nếu thuốc không hiệu quả, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật để loại bỏ hoặc can thiệp vào vùng não gây ra động kinh.
- Cấy ghép thiết bị y tế: Trong trường hợp thuốc không có hiệu quả, các thiết bị như máy kích thích não sâu hoặc máy kích thích dây thần kinh phế vị có thể giúp kiểm soát các cơn động kinh bằng cách gửi dòng điện tới những phần nhất định trong não.
- Chế độ ăn và sinh hoạt khoa học: Đối với trẻ khó kiểm soát động kinh, chế độ ăn ketogenic (ít carbohydrate, nhiều chất béo) có thể hỗ trợ điều trị, tuy nhiên phải được giám sát chặt chẽ bởi bác sĩ. Bác sĩ cũng sẽ hướng dẫn về chế độ nghỉ ngơi và vận động hợp lý cho trẻ.
Điều trị động kinh ở trẻ em thường kéo dài và yêu cầu sự chăm sóc liên tục để đảm bảo kiểm soát tốt tình trạng bệnh.
Phòng Khám Sản Nhi Xét Nghiệm BS Kha Trâm CS2
|