Trong suốt thai kỳ, mỗi bà mẹ đều mong muốn có một hành trình mang thai khỏe mạnh và một ca sinh nở thuận lợi. Tuy nhiên, không phải lúc nào mọi thứ cũng diễn ra như kế hoạch. Một trong những tình huống mà mẹ bầu có thể gặp phải là ngôi thai ngược – khi thai nhi nằm trong bụng mẹ với tư thế mông hoặc chân hướng xuống dưới. Đây là một thử thách cần được hiểu rõ để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé. Bài viết này sẽ giúp bạn tìm hiểu về ngôi thai ngược cũng như cách xử lý phù hợp.
Ngôi thai ngược là gì?
Ngôi thai là thuật ngữ chỉ phần cơ thể của thai nhi nằm thấp nhất trong tử cung và sẽ ra trước tiên trong quá trình chuyển dạ. Ở hầu hết các thai kỳ khỏe mạnh, vào khoảng tuần thứ 34 – 36, thai nhi thường xoay đầu xuống dưới, chuẩn bị cho việc chào đời. Đây được gọi là ngôi đầu hoặc ngôi thuận.
Tuy nhiên, có khoảng 3 – 5% thai nhi không quay đầu mà vẫn giữ nguyên tư thế cũ ngay cả khi đã đủ tuần tuổi. Những trường hợp này được gọi là ngôi thai ngược hay ngôi mông. Dựa vào tư thế của bé, ngôi thai ngược được chia thành các dạng sau:
-
Ngôi mông đủ: Bé ở tư thế ngồi xếp bằng, đầu gối gập, đùi áp sát vào cơ thể, mông sẽ ra trước khi sinh.
-
Ngôi mông thiếu: Bé duỗi thẳng chân lên phía đầu, mông là phần trình diện đầu tiên khi sinh.
-
Ngôi ngược kiểu chân: Một hoặc cả hai chân nằm dưới mông, khi chuyển dạ, chân sẽ ra trước.
Hiểu rõ về ngôi thai ngược sẽ giúp mẹ bầu có sự chuẩn bị tốt hơn, từ đó lựa chọn phương án sinh phù hợp để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.
Nguyên nhân dẫn đến ngôi thai ngược
Ngôi thai ngược có thể do nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm:
-
Sinh non: Trong hầu hết các trường hợp, ngôi thai ngược xảy ra khi em bé được sinh ra trước khi đủ tháng. Nếu người mẹ có dấu hiệu chuyển dạ sớm hơn dự kiến, thai nhi có thể chưa có đủ thời gian để tự xoay đầu xuống dưới, dẫn đến tư thế ngược khi sinh.
-
Đa ối hoặc thiếu ối: Nước ối đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ thai nhi di chuyển và xoay đầu từ ngược sang thuận. Khi lượng nước ối quá nhiều (đa ối) hoặc quá ít (thiếu ối), khả năng vận động của em bé bị hạn chế, làm tăng nguy cơ ngôi thai ngược.
-
Bất thường về tử cung: Những vấn đề như tử cung phát triển chưa hoàn thiện, tử cung có vách ngăn, tử cung đôi, khung xương chậu hẹp hoặc rau thai bám thấp đều có thể ảnh hưởng đến vị trí của thai nhi, khiến bé khó xoay đầu về ngôi thuận.
-
Mang thai đôi hoặc đa thai: Khi mang song thai hoặc đa thai, không gian trong tử cung bị thu hẹp đáng kể, làm giảm khả năng xoay đầu của các bé về vị trí thuận lợi trước khi sinh.
-
Bất thường của nhau thai: Nhau thai bám thấp, hay còn gọi là nhau tiền đạo, có thể che lấp lối vào cổ tử cung, tạo ra sự cản trở khiến thai nhi không thể di chuyển xuống đúng vị trí chuẩn bị cho quá trình chuyển dạ.
Việc xác định nguyên nhân gây ngôi thai ngược giúp bác sĩ và mẹ bầu có những phương án xử lý phù hợp, đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé trong suốt thai kỳ và quá trình sinh nở.
Nguy cơ của ngôi thai ngược
Ngôi thai ngược có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro cho cả mẹ và bé, đặc biệt là trong quá trình sinh nở. Một số nguy cơ đáng lưu ý bao gồm:
Đối với thai nhi:
-
Có nguy cơ chấn thương ở đầu, cổ, vai, xương sống hoặc hệ thần kinh.
-
Dễ bị thiếu oxy, suy hô hấp, suy tim, nhiễm trùng hoặc trong trường hợp nghiêm trọng, có thể dẫn đến tử vong.
-
Nguy cơ gặp các biến chứng như dây rốn quấn cổ, rau bong non hoặc nhau tiền đạo.
Đối với mẹ:
-
Nguy cơ chảy máu nhiều, tổn thương cổ tử cung, tử cung hoặc âm đạo.
-
Có thể gặp biến chứng nhiễm trùng, sốc sản khoa, nhiễm trùng huyết, tai biến mạch máu não hoặc thậm chí tử vong trong những trường hợp nghiêm trọng.
Cách xử lý ngôi thai ngược
Nếu được chẩn đoán ngôi thai ngược, mẹ bầu nên tuân thủ các biện pháp sau để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé:
- Theo dõi sự phát triển của thai nhi thông qua siêu âm định kỳ, đặc biệt trong tam cá nguyệt cuối.
- Thực hiện các bài tập hỗ trợ thai nhi quay đầu, như: Nằm ngửa, nâng cao mông bằng cách đặt gối dưới đùi; nghiêng người về phía trước, xoay từ trái sang phải; đi bộ, bơi lội, đạp xe nhẹ nhàng hoặc tập yoga.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ về thủ thuật xoay thai bằng tay (External Cephalic Version – ECV). Đây là phương pháp bác sĩ dùng tay tác động bên ngoài bụng mẹ để giúp thai nhi xoay đầu xuống. Thủ thuật này thường được thực hiện trong khoảng tuần 36 – 38 của thai kỳ, với tỷ lệ thành công khoảng 50 – 60%.
- Chuẩn bị tinh thần và thể chất cho quá trình sinh nở: Nếu ngôi thai không xoay về đúng vị trí, bác sĩ có thể đề nghị sinh mổ để giảm thiểu rủi ro; Nếu muốn sinh thường, mẹ cần được theo dõi chặt chẽ và có đội ngũ y tế chuyên nghiệp hỗ trợ trong suốt quá trình chuyển dạ.
Việc phát hiện sớm và lựa chọn phương pháp xử lý phù hợp sẽ giúp mẹ bầu có một thai kỳ an toàn và thuận lợi hơn.
Cách phòng ngừa ngôi thai ngược
Mặc dù không thể ngăn ngừa hoàn toàn ngôi thai ngược, mẹ bầu có thể áp dụng một số biện pháp giúp giảm thiểu nguy cơ và hỗ trợ thai nhi xoay về vị trí thuận lợi:
- Kiểm tra sức khỏe tử cung trước khi mang thai để phát hiện sớm và điều trị các bất thường có thể ảnh hưởng đến tư thế của thai nhi.
- Duy trì chế độ dinh dưỡng khoa học, bổ sung đầy đủ vitamin và khoáng chất thiết yếu. Tránh ăn uống thiếu kiểm soát, hạn chế các thực phẩm có thể gây ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của thai nhi.
- Tập luyện thể dục nhẹ nhàng, phù hợp với từng giai đoạn thai kỳ, giúp nâng cao sức khỏe, cải thiện tuần hoàn máu và tăng cường sự linh hoạt của cơ thể, hỗ trợ thai nhi di chuyển về vị trí thuận lợi.
- Hạn chế các tác động mạnh như va đập, rung lắc, té ngã hoặc vận động quá mức, tránh gây tổn thương hoặc làm thay đổi vị trí của thai nhi.
- Theo dõi sự phát triển của thai nhi định kỳ bằng siêu âm, đặc biệt trong tam cá nguyệt cuối, để kịp thời có biện pháp can thiệp nếu bé vẫn ở ngôi ngược.
Những điều cần lưu ý khi sinh ngôi thai ngược
Nếu mẹ bầu được chẩn đoán ngôi thai ngược và có kế hoạch sinh thường hoặc sinh mổ, cần lưu ý những điểm quan trọng sau:
- Lựa chọn bệnh viện uy tín, nơi có đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm và trang thiết bị hiện đại, đảm bảo an toàn tối đa cho cả mẹ và bé.
- Tham gia các lớp học tiền sản để trang bị kiến thức về quá trình chuyển dạ, kỹ thuật thở, tư thế sinh phù hợp và cách kiểm soát cơn đau hiệu quả.
- Tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ và đội ngũ y tế, phối hợp chặt chẽ để đảm bảo quá trình sinh diễn ra thuận lợi và an toàn.
- Chuẩn bị tâm lý sẵn sàng cho phương án sinh mổ, phòng trường hợp có biến chứng bất ngờ, giúp bảo vệ sức khỏe của mẹ và bé.
- Chăm sóc hậu sản kỹ lưỡng, đặc biệt nếu có vết mổ hoặc tổn thương sau sinh, nhằm ngăn ngừa nhiễm trùng và đẩy nhanh quá trình phục hồi. Đồng thời, theo dõi sát sao sức khỏe của bé để phát hiện và xử lý kịp thời bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.
Với sự chuẩn bị chu đáo và hướng dẫn từ bác sĩ chuyên khoa, mẹ bầu có thể yên tâm vượt qua hành trình sinh nở dù bé đang ở ngôi thai ngược.
Ngôi thai ngược không phải là một tình trạng hiếm gặp, nhưng để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé, cần có sự theo dõi chặt chẽ và can thiệp y tế kịp thời. Bài viết này đã cung cấp những thông tin quan trọng về nguyên nhân, nguy cơ và các phương pháp xử lý khi thai nhi ở ngôi ngược. Hy vọng rằng, những kiến thức này sẽ giúp mẹ bầu chủ động chuẩn bị cho quá trình sinh nở, đồng thời bảo vệ sức khỏe của cả mẹ và bé một cách tốt nhất.
Phòng Khám Sản Nhi Xét Nghiệm BS Kha Trâm CS2
|