Não bộ là “bộ máy điều khiển” mọi hoạt động của cơ thể và tư duy, đặc biệt phát triển mạnh mẽ trong những năm đầu đời. Tuy nhiên, không phải ba mẹ nào cũng biết rõ các giai đoạn phát triển não bộ của trẻ. Bài viết dưới đây, phòng khám Sản – Nhi – Xét nghiệm 18 Starlake sẽ chia sẻ kỹ hơn về những giai đoạn phát triển não bộ của trẻ, ba mẹ cần lưu ý để có định hướng đúng đắn trong việc nuôi dạy và kích thích tiềm năng trí tuệ của trẻ một cách tối ưu ngay từ sớm.
1. Tầm quan trọng của phát triển não bộ của trẻ trong những năm đầu đời
Não bộ là trung tâm điều hành mọi hoạt động sống của con người – từ vận động, cảm xúc, tư duy đến khả năng học hỏi và ghi nhớ. Trong những năm đầu đời, đặc biệt là từ giai đoạn bào thai đến 6 tuổi, não bộ của trẻ phát triển với tốc độ mạnh mẽ và mang tính nền tảng. Đây được coi là “giai đoạn vàng” trong việc định hình cấu trúc não, khả năng xử lý thông tin, điều tiết cảm xúc và phát triển nhân cách. Sự quan tâm đúng đắn từ gia đình cùng môi trường nuôi dưỡng tích cực trong giai đoạn này chính là yếu tố then chốt giúp trẻ phát huy tối đa tiềm năng trí tuệ và xây dựng nền tảng vững chắc cho tương lai.
2. Giai đoạn phát triển não bộ của trẻ từ khi còn trong bụng mẹ
Ngay từ tuần thứ 3 của thai kỳ, ống thần kinh của thai nhi bắt đầu hình thành và phân chia thành các phần: não trước, não giữa, não sau và tủy sống. Đây là nền tảng của hệ thần kinh trung ương và là khởi đầu cho quá trình phát triển trí tuệ của trẻ.
- Từ tuần 7–11: Ống thần kinh hoàn tất quá trình đóng kín. Hai bán cầu não bắt đầu hình thành, đánh dấu sự phát triển cấu trúc cơ bản của não bộ của trẻ.
- Từ tuần 15–20: Các tế bào thần kinh phát triển mạnh mẽ cả về số lượng và kích thước. Đến tuần 20, các tế bào này bắt đầu chuyên hóa, tạo nền tảng cho năm giác quan hoạt động.
- Từ tuần 28 trở đi: Não bộ của trẻ xuất hiện các nếp nhăn đặc trưng và tiếp tục hoàn thiện. Khi chào đời, trẻ có khoảng 100 tỷ tế bào thần kinh – tương đương với số lượng ở người trưởng thành.
Trong suốt thai kỳ, việc bổ sung đầy đủ dưỡng chất như: DHA, protein, vitamin B, E, và axit folic là cực kỳ quan trọng. Đồng thời, mẹ bầu nên duy trì lối sống lành mạnh, tránh căng thẳng, sử dụng chất kích thích và thường xuyên khám thai để theo dõi sự phát triển của não bộ thai nhi.
3. Giai đoạn phát triển não bộ của trẻ từ 0 đến 6 tuổi: thời kỳ vàng phát triển của não bộ trẻ
Sau khi chào đời, não bộ của trẻ tiếp tục phát triển mạnh mẽ, đặc biệt trong 6 năm đầu đời. Giai đoạn này, trẻ có khả năng tiếp thu ngôn ngữ, hình ảnh, âm thanh và kiến thức xã hội với tốc độ rất nhanh.
Giai đoạn từ 0 – 3 tuổi:
- Não bộ của trẻ có thể đạt tới 80% trọng lượng não người trưởng thành. Đây là thời điểm trẻ học cách giao tiếp, cảm nhận cảm xúc, khám phá thế giới xung quanh và hình thành các kết nối thần kinh mới.
- Khuyến khích phụ huynh dành thời gian đọc sách, trò chuyện và chơi cùng trẻ để phát triển ngôn ngữ và tư duy.
- Cho trẻ nghe nhạc, tiếp xúc với nhiều âm thanh, hình ảnh để tăng cường phản xạ và khả năng ghi nhớ.
Giai đoạn 3 – 6 tuổi:
- Trẻ bắt đầu hình thành tư duy logic, hiểu được các quy luật cơ bản và nhận thức xã hội. Đây là lúc trẻ học hỏi qua trải nghiệm thực tế, các hoạt động tập thể và giao tiếp xã hội.
- Tham gia vào các lớp mầm non giúp trẻ có nền tảng học tập, tăng cường kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm và kỷ luật cá nhân.
- Dinh dưỡng vẫn là yếu tố không thể thiếu để hỗ trợ não bộ phát triển toàn diện.
4. Vai trò của dinh dưỡng và môi trường trong phát triển trí não
Một chế độ dinh dưỡng hợp lý, cân đối sẽ giúp não bộ của trẻ có đủ năng lượng và vi chất để hoạt động hiệu quả. Dưới đây là một số thực phẩm đặc biệt tốt cho sự phát triển não bộ:
- Dâu tây: Giàu chất chống oxy hóa, giúp tăng khả năng ghi nhớ và cải thiện nhận thức.
- Rau xanh, đặc biệt là bông cải xanh: Cung cấp vitamin K, axit folic và các chất chống oxy hóa hỗ trợ chức năng não bộ.
- Trứng: Chứa nhiều protein và choline – dưỡng chất quan trọng cho sự phát triển thần kinh.
- Yến mạch: Cung cấp năng lượng bền vững cùng các vitamin nhóm B, E, kẽm và kali giúp trẻ tỉnh táo và tập trung hơn.
Ngoài ra, môi trường sống tích cực, an toàn, đầy yêu thương cũng là yếu tố quan trọng giúp trẻ phát triển tư duy và cảm xúc. Việc xây dựng thói quen sinh hoạt khoa học, tăng cường vận động thể chất và tạo điều kiện cho trẻ tương tác xã hội sớm sẽ thúc đẩy quá trình phát triển toàn diện của não bộ.
5. Lời khuyên từ chuyên gia Nhi khoa tại Phòng khám Sản – Nhi – Xét nghiệm 18 Starlake
Các bác sĩ tại Phòng khám Sản – Nhi – Xét nghiệm 18 Starlake khuyến cáo rằng: Mỗi giai đoạn phát triển của não bộ đều có đặc điểm và yêu cầu khác nhau. Việc hiểu rõ và đồng hành đúng cách sẽ giúp phụ huynh tối ưu hóa tiềm năng phát triển của trẻ. Khám sức khỏe định kỳ, đánh giá phát triển trí tuệ, dinh dưỡng và thể chất định hướng theo từng độ tuổi là giải pháp khoa học để bảo vệ và nuôi dưỡng trí não cho con ngay từ sớm.
Hiểu rõ các giai đoạn phát triển não bộ của trẻ chính là chìa khóa giúp ba mẹ đồng hành hiệu quả và đúng thời điểm trong việc nuôi dưỡng trí tuệ, cảm xúc và nhân cách cho con. Mỗi giai đoạn đều mở ra những “cửa sổ vàng” cho sự phát triển, và sự thấu hiểu, quan tâm đúng cách từ gia đình sẽ là nền tảng vững chắc để trẻ lớn lên khỏe mạnh, thông minh và hạnh phúc.
Phòng Khám Sản Nhi Xét Nghiệm BS Kha Trâm CS2
|